Oświadczenie skierowane do prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego oraz do ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej Tadeusza Kościńskiego z dnia 13 stycznia 2021
Szanowni Panowie!
W związku z licznymi zapytaniami obywateli, które do nas napływają w ostatnim czasie, w sprawie problemów z przekazywaniem należnych im środków pieniężnych pochodzących z tzw. 1% podatku na cele
organizacji pożytku publicznego, stowarzyszeń i fundacji, prosimy o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji.
Osoby, które się do nas zgłosiły z prośbą o pomoc w powyższej sprawie, otrzymywały od dłuższego czasu
środki finansowe na konto prowadzonych przez nie OPP, stowarzyszeń i fundacji, stworzonych dla celów
wspomagania osób z niepełnosprawnościami. Ponieważ proces ten trwał od wielu lat oraz w niektórych przypadkach współpraca była zawiązana z konkretnymi przedsiębiorstwami, a obie strony mają bezpośredni kontakt ze sobą, łatwo jest zweryfikować, czy w ogóle i jakich kwot mogłyby te organizacje się spodziewać.
Jednakże mimo posiadania tych informacji, ww. organizacje nie otrzymały oczekiwanych kwot, a co więcej,
były one w znacznym stopniu zminimalizowane. Organizacje te nie są też w stanie uzyskać jasnej i pełnej
informacji od organów odpowiedzialnych za przekazywanie tych środków, tj. od Centrum Kompetencyjnego
Rozliczeń, które od 1 stycznia 2020 r. przejęło zadanie przekazywania kwot pochodzących z 1% podatku, od
jakich kwot był naliczany podatek 1% ani dlaczego obecnie otrzymywane kwoty są tak drastycznie niższe od
tych w okresach poprzedzających.
Biorąc pod uwagę fakt, że znaczna część beneficjentów 1% podatku to organizacje otaczające opieką osoby z niepełnosprawnościami, które otrzymują od państwa pomoc finansową w wysokości, która nie jest
w stanie pokryć chociażby w większym stopniu realnego zapotrzebowania osób z niepełnosprawnościami na
leki, rehabilitację, opiekę itp., lub nie otrzymują tej pomocy wcale, środki uzyskiwane z 1% podatku są
w większości przypadków głównym źródłem utrzymania tych osób, podnoszącym znacznie ich komfort życia.
Nadmieniamy, że niekorzystne zmiany w zakresie wypłacania kwot pochodzących z 1% podatku zostały
zauważone od momentu powołania Centrum Kompetencyjnego Rozliczeń. W związku z tym prosimy
o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania.
- Jaka kwota wpłynęła łącznie do wszystkich organizacji pożytku publicznego, stowarzyszeń i fundacji
w Polsce w latach 2017, 2018, 2019 i 2020 roku z tytułu 1% podatku? - Jaka kwota łącznie została wstrzymana do wypłaty do wszystkich OPP, stowarzyszeń i fundacji łącznie
w Polsce w latach 2017, 2018, 2019 i 2020? - Jakie są przyczyny wstrzymania lub całkowitego zablokowania kwot pochodzących z 1% podatku dla
wszystkich beneficjentów z tego tytułu w latach 2017–2020? Prosimy o zestawienie na poszczególne lata. - Ile OPP, stowarzyszeń i fundacji otrzymało środki pochodzące z 1% podatku w latach 2017–2020? Prosimy o zestawienie na poszczególne lata.
- Ile OPP, stowarzyszeń i fundacji nie otrzymało środków pochodzących z 1% podatku, mimo że dane
przedsiębiorstwa wskazały je jako beneficjentów 1% podatku? Prosimy o informację na poszczególne lata
2017–2020. - Jakie są przesłanki powołania do życia Centrum Kompetencyjnego Rozliczeń?
- Jaka jest rola i zakres kompetencji Centrum Kompetencyjnego Rozliczeń?
- Jakie są procedury w Centrum Kompetencyjnym Rozliczeń w zakresie obsługi przekazywania 1%
z podatku dla OPP, stowarzyszeń i fundacji? - Jaki zakres informacji mogą pozyskać OPP, stowarzyszenia i fundacje od Centrum Kompetencyjnego
Rozliczeń w zakresie należnych im kwot pochodzących z 1% podatku? - Czy OPP, stowarzyszenia i fundacje mogą otrzymać pełne informacje od Centrum Kompetencyjnego
Rozliczeń dotyczące łącznej kwoty podatku płaconego przez wszystkich darczyńców, od których naliczana
jest kwota 1% przekazywana na cele ich OPP, stowarzyszeń i fundacji? - Jaka instytucja sprawuje bezpośrednią kontrolę nad działalnością Centrum Kompetencyjnego Rozliczeń i jaki jest zakres tej kontroli?
- Czy istnieje, a jeśli tak, to jak wygląda procedura odwoławcza, którą mogą zastosować OPP, stowarzyszenia i fundacje, które nie zgadzają się z przekazaną im przez CKR kwotą pochodzącą z 1% podatku?
Z wyrazami szacunku
Wadim Tyszkiewicz
Krzysztof Kwiatkowski
Odpowiedź:
W odpowiedzi na Oświadczenie złożone przez senatorów Wadima Tyszkiewicza i Krzysztofa
Kwiatkowskiego na 20. posiedzeniu Senatu w dniu 13 stycznia 2021 r. uprzejmie wyjaśniam.
Na wstępie zauważam, że przeprowadzenie w 2020 r. centralizacji i automatyzacji dystrybucji
kwot 1% podatku dochodowego od osób fizycznych na rachunki bankowe uprawnionych
organizacji pożytku publicznego nie rzutuje na transparentność procesu oraz wysokość
przekazanych środków poszczególnym beneficjentom. Podkreślenia wymaga, że wzorem lat
ubiegłych, stosownie do art.45c ust.5 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (Dz.U. 2020 r., poz. 1426 z późn. zm.) oraz art. 21b ust.5 Ustawy z dnia 20
listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne (Dz.U. 2020r., poz.1905z późn. zm.) do organizacji pożytku publicznego
skierowano kompleksową informację dotyczącą kwot 1% podatku za 2019 r. przekazanych na
rachunki bankowe. Jednocześnie, zgodnie z powołanymi przepisami, sporządzenie przedmiotowej
informacji pozostaje w kompetencji naczelnika urzędu skarbowego właściwego według siedziby
organizacji pożytku publicznego. Wobec powyższego Centrum Kompetencyjne Rozliczeń,
stanowiące komórkę organizacyjną Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy, nie jest
właściwe do udzielenia szczegółowych wyjaśnień w przedmiotowym obszarze, w tym także do
wyrażania stanowiska w zakresie domniemanych różnic pomiędzy szacowaną przez
beneficjentów wysokością środków a kwotą faktycznie przekazaną na rachunki bankowe
organizacji pożytku publicznego.
W treści powyżej wskazanych regulacji jednoznacznie wskazano zakres danych niezbędnych do
ujęcia w informacji zbiorczej, którą przekazano organizacjom pożytku publicznego we wrześniu
2020 r. Zgodnie z wymogami ustawodawcy w informacji wyszczególnione są dane
identyfikacyjne darczyńcy, wysokość przekazanej kwoty wraz z przeznaczeniem. Warto mieć na
uwadze, że prezentowane dane pochodzą z wniosków, w których wyrażono zgodę na ich
przekazanie lub wskazano cel szczegółowy.
Ponadto wyjaśniam, że analogicznie jak w latach poprzedzających, podstawę do przekazania
środków 1% podatku poszczególnym organizacjom pożytku publicznego stanowią wnioski,
o których mowa w art.45c ust. 3-3a Ustawy o podatku dochodowym oraz w art.21b ust.3 Ustawy
o ryczałcie. We wniosku darczyńca ma możliwość jednej organizacji pożytku publicznego
poprzez podanie jej numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego oraz kwoty do przekazania
2
na rzecz tej organizacji, w wysokości nieprzekraczającej 1% podatku należnego. Przedmiotowa
dyspozycja jest wiążąca dla organu podatkowego i zgodnie z jej treścią prowadzona jest
dystrybucja środków przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy.
Odnosząc się do przedstawionych wątpliwości dotyczących przypadków sygnalizowanych przez
beneficjentów środków, dotyczących posiadania wiedzy o złożonym przez darczyńcę wniosku
i braku uznania rachunku bankowego organizacji pożytku publicznego wnioskowaną kwotą
zauważam, że przepisy prawa podatkowego jednoznacznie formułują warunki umożliwiające
skuteczną dystrybucję środków.
Uprzejmie wyjaśniam, że w 2007 r. jednoprocentowy mechanizm uległ znacznemu ułatwieniu dla
podatnika. W poprzednim stanie prawnym podatnik samodzielnie dokonywał wpłaty na rachunek
bankowy organizacji pożytku publicznego, o którą następnie pomniejszał podatek należny
wynikający z zeznania podatkowego. Począwszy od rozliczenia za 2007 r. w zeznaniu
podatkowym jedynie deklaruje wysokość kwoty do przekazania na rachunek bankowy wybranej
organizacji. Przekazaniem wnioskowanych środków zajmuje się organ podatkowy, co oznacza, że
otrzymanie przez organizację pożytku publiczna środków z 1% podatku podatnika musi być
poprzedzone wpłatą podatku na konto urzędu skarbowego.
Wobec powyższego jednym z warunków, który musi być spełniony, aby naczelnik urzędu
skarbowego przekazał środki z 1% podatku wskazanej przez podatnika organizacji pożytku
publicznego jest zapłata w pełnej wysokości podatku należnego stanowiącego podstawę
obliczenia kwoty, która ma być przekazana na rzecz organizacji pożytku publicznego. Zapłata
podatku musi nastąpi nie później niż w terminie dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia
zeznania podatkowego. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy zaległość podatkowa w tym podatku nie
przekracza kwoty 8,70 zł. Stanowią o tym przepisy art. 45c ust. 2 Ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych i art. 21b ust. 2 Ustawy o ryczałcie, które zostały wprowadzone jako
konsekwencja uproszczenia zasad przekazywania 1% podatku.
Ponadto art.45c ust.6 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art.21b ust.6
Ustawy o ryczałcie wskazuje, że zaniechanie dystrybucji jest wiążące dla organu podatkowego
gdy organizacja pożytku publicznego nie wskazała numeru rachunku bankowego w terminie
i formie wskazanej w Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie.
Podkreślenia wymaga, że powołane przepisy nie stanowią zmiany legislacyjnej i były
obowiązujące również w latach poprzedzających.
Poniżej przekazuję odpowiedź na pytania zawarte w oświadczeniu.
Ad 1) Uprzejmie informuję, że resort finansów corocznie publikuje dane podsumowujące
rozliczenie kwot 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Kompleksowa informacja wraz
z analitycznymi zestawieniami została udostępniona pod adresem
https://www.gov.pl/web/finanse/1-procent-podatku-dla-opp i obejmuje również wskazane przez
senatorów lata podatkowe, wraz z wyszczególnieniem danych o łącznej kwocie przekazanych
środków uprawnionym organizacjom pożytku publicznego oraz łącznej liczbie podatników,
którzy wsparli organizacje pożytku publicznego.
Jednocześnie zauważam, że porównanie poszczególnych lat podatkowych wskazuje na coroczną
tendencję wzrostową w obu obszarach, tj. zwiększa się zarówno kwota przekazanych środków jak
również liczba darczyńców. Ponadto obserwowalne są indywidualne różnice w zakresie
poszczególnych organizacji pożytku publicznego, wielu beneficjentów odnotowało znaczący
wzrost otrzymanych kwot 1% podatku dochodowego od osób fizycznych w porównaniu z latami
poprzedzającymi.
3
Ad 2) Jak wynika z danych pozyskanych od naczelników urzędów skarbowych, w 2020 r.
negatywnie zweryfikowano 398 225 wniosków o przekazanie 1% podatku dochodowego za
2019 r. na rzecz organizacji pożytku publicznego na łączną kwotę 55 905 393,81 zł. Zaznaczam,
że we wszystkich przypadkach odstąpienie organu podatkowego od dystrybucji środków znajduje
podstawę i uzasadnienie w obowiązujących przepisach prawnych. Oznacza to, że na etapie
badania zasadności realizacji wniosku zdiagnozowano zaistnienie przesłanek, o których mowa
w art. 45c ust. 2 i 6 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub w art. 21b ust. 2 i 6
Ustawy o ryczałcie.
Stosownie do powołanych przepisów prawnych organ podatkowy zobowiązany jest do odstąpienia
od dystrybucji w przypadku braku zapłaty przez darczyńcę podatku w terminie dwóch miesięcy
od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego. Podobnie zaniechanie dystrybucji jest
wiążące dla organu podatkowego gdy organizacja pożytku publicznego nie spełniła warunków
określonych w obowiązujących przepisach prawnych, tj. organizacja nie podała, zgodnie z ustawą
z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, numeru rachunku
bankowego właściwego do przekazania 1 % podatku lub numer tego rachunku jest nieprawidłowy
lub organizacja nie figuruje lub została usunięta z wykazu prowadzonego przez Dyrektora
Narodowego Instytutu Wolności.
Uprzejmie wyjaśniam, że z uwagi na realizację do 31 grudnia 2019 r. dystrybucji kwot 1% podatku
dochodowego od osób fizycznych odrębnie przez każdego naczelnika urzędu skarbowego jak
również ze względu na wdrożenie centralnego systemu księgowego w urzędach skarbowych
w miejsce uprzednich lokalnych systemów, nie jest możliwe sporządzenie analogicznych analiz
za lata poprzedzające.
Ad 3) Informuję, że we wskazanych latach odstąpienie organu podatkowego od przekazania
wnioskowanych środków na rachunek bankowy wybranej organizacji pożytku publicznego
znajdowało uzasadnienie w treści art. 45c ust. 2 lub 6 Ustawy o podatku dochodowym lub art. 21b
ust. 2 lub 6 Ustawy o ryczałcie. W tym zakresie na przestrzeni wskazanych lat nie wprowadzano
zmian legislacyjnych.
Ad 4) Uprzejmie wyjaśniam, że dane opublikowane przez resort finansów pod adresem
https://www.gov.pl/web/finanse/1-procent-podatku-dla-opp zawierają wyszczególnienie
organizacji pożytku publicznego, które w otrzymały środki pochodzące z 1% podatku
dochodowego od osób fizycznych we wskazanych latach podatkowych.
Ad 5) Informuję, że weryfikacja możliwości realizacji wniosków o przekazanie 1% podatku na
rzecz wybranej organizacji pożytku publicznego odbywa się na poziomie poszczególnych
urzędów skarbowych. Badanie zasadności dystrybucji środków prowadzone jest w sposób
zautomatyzowany dla każdego wniosku odrębnie w zakresie zaistnienia przesłanek określonych
w obowiązujących przepisach prawnych, które wskazano we wcześniejszych wyjaśnieniach.
Jednocześnie zaznaczam, że nie są prowadzone statystyki w zakresie beneficjentów środków
wskazanych w poszczególnych wnioskach przez darczyńców, kluczowa w tym zakresie jest
analiza spełnienia warunków wyznaczonych przez ustawodawcę.
Ad 6 ) Centrum Kompetencyjne Rozliczeń w Bydgoszczy funkcjonuje w strukturach Pierwszego
Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy od 1 stycznia 2016 r. Utworzenie przedmiotowej komórki
organizacyjnej stanowiło kolejny etap transformacji administracji podatkowej w kierunku
doskonalenia systemu poboru i dystrybucji podatków oraz pozostałych należności pobieranych
przez naczelników urzędów skarbowych.
4
Zapewnienie wpływów budżetowych na oczekiwanym poziomie należy do głównych zadań
Krajowej Administracji Skarbowej. Nowe instytucje prawne w systemie prawa podatkowego i
administracyjnego, zmiany organizacyjne wprowadzane w jednostkach Krajowej Administracji
Skarbowej oraz rozwój technologiczny wymagały poszukiwania innowacyjnych rozwiązań
również w procesie związanym z usprawnieniem przepływu płatności finansowych, dystrybucji
dochodów i związanej z tym sprawozdawczości. Specjalizacja w zakresie rozliczeń podatkowych
jest wyzwaniem, ukierunkowanym na wsparcie i uproszczenie procesów zachodzących w
urzędach skarbowych związanych z zasilaniem budżetu państwa oraz jednostek samorządu
terytorialnego w kraju.
Powołanie Centrum Kompetencyjnego Rozliczeń pozwoliło na scentralizowanie
i automatyzowanie wielu procesów rozliczeniowych realizowanych dotychczas lokalnie przez
poszczególne urzędy skarbowe, co przyniosło wymierne efekty ekonomiczne i organizacyjne.
Z uwagi na zakładany wzrost skuteczności i efektywności poboru należności podatkowych
i niepodatkowych, który wskazano jako cel Krajowej Administracji Skarbowej, jak również
w trosce o podniesienie jakości świadczonych usług i obsługi klienta skutkujących wsparciem
podatników w dobrowolnym i uczciwym wypełnianiu obowiązków podatkowych, w 2020 r.
rozszerzono katalog zadań realizowanych przez Centrum Kompetencyjnego Rozliczeń. Dzięki
temu możliwym było przeniesienie i centralizacja kolejnych zadań realizowanych w komórkach
rachunkowości urzędów skarbowych na poziomie lokalnym, w tym dystrybucja kwot 1% podatku
dochodowego od osób fizycznych na rachunki bankowe organizacji pożytku publicznego.
Jednocześnie powyższe usprawniło pobór należności podatkowych i niepodatkowych,
przyspieszyło obsługę płatności dokonywanych tytułem zobowiązań podatkowych, ułatwiło
prowadzenie rozliczeń podatkowych oraz pozwoliło na sprawne zarządzanie procesem zwrotów
nadpłat.
Ad 7) Uprzejmie informuję, że szczegółowy katalog zadań realizowanych przez Centrum
Kompetencyjne Rozliczeń w Bydgoszczy został określony w Regulaminie Organizacyjnym
Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy. Przedmiotowy dokument został opublikowany
pod adresem https://www.kujawsko-pomorskie.kas.gov.pl/pierwszy-urzad-skarbowy-wbydgoszczy/organizacja/regulamin-organizacyjny
Ad 8) Środki należne organizacjom pożytku publicznego z tytułu 1% podatku zadeklarowane
przez podatników w złożonych zeznaniach rocznych przekazywane są dla organizacji pożytku
publicznego centralnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami Ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych oraz Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Proces zbiorczego zlecenia środków należnych organizacjom pożytku publicznego inicjowany jest
przez Centrum Kompetencyjne Rozliczeń. Obsługę zbiorczego procesu poprzedza weryfikacja
poprawności obsługi dokumentów dokonana przez naczelników urzędów skarbowych. Zbiorcze
przekazanie kwot należnych organizacjom pożytku publicznego wykonywane jest w terminie od
maja do lipca roku następującego po roku podatkowym, za który składane są zeznania podatkowe.
Należne kwoty przekazywane są na rachunki bankowe wskazane przez organizacje zgodnie
z obowiązującymi przepisami Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Po wykonaniu procesu przygotowania i zlecenia przelewów, w systemie informatycznym
wykorzystywanym w urzędach skarbowych dostępna jest funkcjonalność prezentująca informacje
statystyczne o realizacji przelewów do organizacji pożytku publicznego oraz ilości przekazanych
darowizn i dane o zbiorczych kwotach dla danej organizacji.
Po wykonaniu przelewów Centrum Kompetencyjne Rozliczeń informuje o konieczności
dokonania analizy dostępnych dla urzędów skarbowych raportów o nieprzekazanych kwotach 1%
5
podatku dotyczących podatników zgodnie z właściwością urzędu skarbowego oraz określa termin
ponownego zlecenia przelewów do organizacji pożytku publicznego.
Ad 9) Stosownie do treści art. 45c ust. 5 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz
art. 21b ust. 5 Ustawy o ryczałcie zbiorczą informację dotyczącą przekazanych kwot 1% podatku
dochodowego od osób fizycznych poszczególnym organizacjom pożytku publicznego sporządza
naczelnik urzędu skarbowego właściwego według siedziby organizacji. Oznacza to, że Centrum
Kompetencyjne Rozliczeń nie jest właściwe do udzielania wyjaśnień w przedmiotowym zakresie.
Ad 10) Pragnę zauważyć, że zgodnie z art. 293§1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa (Dz.U. 2020 r., poz. 1325 z późn. zm.) indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz
innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów objęte są tajemnicą
skarbową. Powyższe wyklucza możliwość przekazywania osobom i podmiotom postronnym
informacji o stanie indywidualnych rozliczeń podatników, w tym o przyczynach odstąpienia od
przekazania wnioskowanych kwot na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Ad 11) Bezpośredni nadzór nad prawidłowością realizowanych zadań przez Naczelnika
Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy sprawuje w zakresie posiadanych kompetencji
Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy.
Ad 12) Wszelkie wątpliwości w przedmiotowym zakresie należy wyjaśnić z właściwym
naczelnikiem urzędu skarbowego.
Z poważaniem,
Z upoważnienia
Ministra Finansów, Funduszy
i Polityki Regionalnej
Anna Chałupa
Podsekretarz Stanu
w Ministerstwie Finansów
Zastępca Szefa Krajowej Administracji
Skarbowej
